Hoge verwachtingen van je kind

Hoge verwachtingen hebben van je kind(eren)…

Is dat een goed idee of niet?

Verwachtingen en de invloed daarvan intrigeren mij enorm. Het gaat namelijk over hoe je je eigen gedrag en dat van iemand anders kunt beïnvloeden en dus hoe jij het gedrag van je kind en van jezelf kunt beïnvloeden.  Voordat ik voor mezelf ging onderzoeken of het hebben van hoge verwachtingen van je kind ‘goed of fout’ is, hinkte ik op twee gedachten. Aan de ene kant: hoge verwachtingen kunnen een negatief effect hebben op het zelfvertrouwen van je kind en remmen of demotiveren je kind juist. Daartegenover stond de gedachte dat wanneer je je kind juist stimuleert het beste uit zichzelf te halen door hoge verwachtingen te hebben van hem of haar, daardoor prestaties omhoog kunnen gaan. Dus ik vroeg me af: waar doe je nou eigenlijk écht goed aan?

Ik dook in de literatuur, haalde mijn kennis hierover op en begon bij het eerste deel van de vraag: de ‘hoge verwachtingen’ zelf.

De hoge verwachtingen zelf

Dus hoe zit het bij ‘verwachtingen’ in het algemeen, ‘hoge verwachtingen’ in het bijzonder en de effecten die ze hebben op iemand?

Ik wist al dat er heel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan is, naar het hebben van (hoge) verwachtingen en dat er veel bewijs is dat het hebben van hoge verwachtingen leidt tot hogere prestaties…

Een heel beroemd onderzoek hierin, is het onderzoek van professor in de psychologie, Bob Rosenthal.

Bij dit onderzoek, hing Bob Rosenthal ’s nachts willekeurig kaartjes aan de kooien van ratten waarmee ze onderzoek deden. Op die kaartjes stond of de rat ‘slim’ of ‘dom’ was. Hij zei tegen de onderzoekers dat ze de komende tijd heel slimme of heel domme ratten kregen, dat ze de ratten door een doolhof moesten laten lopen en meten hoe lang ze er over deden. Wat de onderzoekers vonden was dat de ‘slimme’ ratten het bijna twee keer beter deden dan de ‘domme ratten’!!! 

In het begin geloofde niemand hem. Hij had problemen om de resultaten gepubliceerd te krijgen. Wat Bob Rosenthal uiteindelijk uitvond was dat de verwachtingen die de onderzoekers hadden in hun hoofd, zich vertaalden naar een set aan kleine gedragsveranderingen. Zo kan de manier van omgaan met ratten en dat bijvoorbeeld voorzichtiger doen, beïnvloeden hoe goed de ratten presteren. 

Niet alleen bij ratten zorgen verwachtingen voor subtiele verandering in gedrag bij degene die die verwachtingen heeft, dit werk ook zo bij mensen. 

Iemand anders die veel onderzoek deed naar verwachtingen is Carol Dweck (professor psychologie aan Stanford University), beroemd door de ‘mindset theorie’. Zij zegt dat wanneer je lage verwachtingen hebt over iemand, je misschien verder af staat van iemand, of dat je misschien minder oogcontact maakt. Het is niet iets waar je makkelijk je vinger op legt. 

Er is ook veel onderzoek gedaan naar de verwachtingen van docenten. Docenten kunnen met hun verwachtingen de IQ-scores van leerlingen verhogen en verlagen! (Ook wel bekend als het Rosenthal of Pygmalion effect).

De verwachtingen van een moeder kunnen het drinkgedrag van haar kind op de middelbare school beïnvloeden. De verwachtingen van een trainer van militairen kan letterlijk ervoor zorgen dat militairen sneller of langzamer worden. 

En wat te denken van de verwachting dat een pil die je inneemt effect gaat hebben, dan zal die pil effect hebben, ook als de pil geen werkzame stoffen bevat, het placebo-effect.

Dus de constante stroom van verwachtingen van anderen maken je sterker of zwakker, slimmer of dommer, sneller of langzamer…

Bron: deze mooie animatie.

Wat lage verwachtingen met iemand kunnen doen vertelt Daniel Kish. 

Daniel Kish is iemand die op zeer jonge leeftijd blind werd. Hij is een voorvechter van het hebben van hoge verwachtingen. Hij leerde zichzelf met behulp van echolocatie (door klikken met z’n tong) aan om veilig in bomen te klimmen, te hiken en zelfs te fietsen. Hij stelt dat, doordat iedereen lage verwachtingen heeft van wat blinden kunnen, ze daadwerkelijk veel minder kunnen. Meer over Daniel Kish in de podcast ‘How to become a batman’ van de NPR.

Hoge verwachtingen leiden dus tot hoge prestaties/uitkomsten en lage verwachtingen tot lage prestaties/uitkomsten hebben we nu gezien. 

MAAR 

Hoge verwachtingen leiden NIET ALTIJD tot hoge prestaties en uitkomsten. 

Voorwaarden voor hoge verwachtingen van je kind

Daar zitten een aantal voorwaarden aan…

Deze voorwaarden hangen samen met het tweede deel van de hoofdvraag: is het hebben van hoge verwachtingen hebben van je kind, goed of fout? 

Het gaat dus specifiek over de invloed van die hoge verwachtingen van jou als ouder op jouw kind. Die invloed verschilt wezenlijk van de invloed van bijvoorbeeld een docent of trainer. Al was het alleen al doordat een docent of trainer een ander ‘belang’ heeft bij prestaties van het kind. 

Om na te denken over wat verwachtingen doen met een kind stelde ik ouders, voorafgaand aan een Academyavond over verwachtingen, een aantal vragen:

– Aan welke verwachtingen van je ouders ‘moest’ jij als kind voldoen?

– Hoe was dat en voelde dat voor jou?

– Werkt dat nu nog door? Zo ja, hoe dan, op welke manier(en)?

– Zijn er nog andere verwachtingen waar jij nu nog, als volwassene (voor je gevoel) aan moet voldoen van je ouders? (dus anders dan de verwachtingen die ze van jou als kind hadden)

Misschien ook voor jou interessant om eens over na te denken. Vooral ook om te kijken hoe dat nu nog doorwerkt en of dat maakt dat je met een bepaalde blik naar je ouders kijkt en of jij het op dezelfde manier doet bij jouw kind(eren) of juist heel anders…

Tot zover de reflectievragen.

Hoge verwachtingen leiden dus vaak tot hoge prestaties/uitkomsten. Er zijn zoals gezegd wel een aantal randvoorwaarden om dit zo te laten zijn… 

Want anders kunnen hoge verwachtingen juist een tegengesteld effect hebben en leiden tot lagere resultaten en prestaties!!

Het is onder andere belangrijk dat de verwachtingen:

• Niet té hoog zijn en daardoor onhaalbaar
• Stroken met het zelfbeeld
• Op de juiste manier gebracht worden
• Op het ‘juiste’ terrein focussen
• Niet te veel verwachtingen zijn

Om met de eerste twee te beginnen. De verwachtingen die iemand van je heeft, hebben grote invloed op jezelf (dat zag je misschien net bij de vragen over de verwachtingen die jouw ouders van je hadden of hebben). Het kan zijn dat je, door die hoge verwachtingen, meer in jezelf gaat geloven. Het kan óók zijn dat de verwachtingen té hoog zijn en/of niet matchen met je zelfbeeld. In dit laatste geval kunnen hoge verwachtingen leiden tot minder zelfvertrouwen en juist lagere prestaties. Het is voor jou als ouder dus belangrijk dat je weet hoe het zelfbeeld van je kind is en of jouw verwachtingen daar mee stroken…

(Wil je meer weten over hoe verwachtingen jezelf beïnvloeden en hoe je dit kunt gebruiken voor betere prestaties, lees dan het interessante boek ‘The expectation effect’ van David Robson, of kijk deze goede animatie hiervan.

Hoe je (hoge) verwachtingen overbrengen op je kind?

Hóe je de (hoge) verwachtingen van je kind overbrengt op je kind is ook cruciaal voor het effect. Uit het onderzoek met de ratten van Bob Rosenthal blijkt dat het niet eens nodig is om verwachtingen uit te spreken, onbewust zijn de effecten al heel groot. 

Als je dan tóch je verwachtingen richting je kind uitspreekt, doe dat dan stimulerend en nooit op een controlerende en pushende manier. Leg daarbij uit waarom je dat van je kind verwacht. 

Wanneer je vervolgens je kind ‘dwingt’ te voldoen aan jouw verwachtingen heeft dit uiteraard een negatief effect. Niet alleen voor de resultaten maar zeker ook voor jullie relatie. 

Naast de ‘hoogte’ van de verwachting en het zelfbeeld van je kind, is het ook belangrijk om bij de verwachtingen op het ‘juiste’ terrein te focussen. 

Dr. Shefali heeft een interessante visie op wat iedere ouder voor zijn of haar kind wenst: succesvol en gelukkig zijn. (Dus eigenlijk over de ‘verwachting’ dat je kind succesvol en gelukkig is of wordt). 

Ten eerste zegt ze, dat wanneer je iets verwacht voor je kind, er een weerstand ontstaat. Want wanneer je dat wat er nu is, niet wilt en iets anders wilt, er weerstand is tegen de huidige situatie. 

Verder zegt ze dat gelukkig zijn een illusie is. Je kunt niet altijd gelukkig zijn en pijn is een integraal onderdeel van het leven. Daarnaast maakt dat, wanneer je dit wenst, je voortdurend in een staat bent van weerstand en oordelen over het leven. ‘Dat is waarom de trends in sociale media zoveel meer stress en depressie hebben veroorzaakt bij onze kinderen’. Omdat iedereen probeert een perfect bestaan en perfect geluk na te streven op sociale media.’

Het nastreven van succes voor je kind betekent dat je wilt dat je kind ‘wint’. En wanneer je kind niet succesvol is, niet ‘wint’, krijgen wij ouders stress, maken we ons zorgen, verliezen we onszelf in wie we zijn… Ze stelt de pijnlijke, maar essentiële vraag: Willen we onze kinderen écht leren dat ze het beste moeten presteren om zich gelukkig te voelen? Moeten we ze leren dat, zonder extern succes, ze niets zijn? Het antwoord is: Nee, we kunnen onze kinderen het gevoel van wie ze zijn, niet laten baseren op iets externs!

Met andere woorden: wanneer je (hoge) verwachtingen hebt van je kind, heb ze dan niet op het gebied van ‘succes’ en ‘gelukkig zijn’.

Op welke gebieden dan wel?

Hoge verwachtingen op welk gebied?

Om terug te komen bij Carol Dweck en haar mindset theorie: zij zegt dat het belangrijk is om te focussen op het proces i.p.v het resultaat. Daarmee bevorder je een groeimindset en ontwikkelt je kind zich, gaat je kind makkelijker uitdagingen aan en wordt je kind flexibeler en creatiever. Dus focus als ouder op doorzetten, op fouten (durven) maken, reflecteren, etc.

Professor Sonya Luthar toonde met haar onderzoek aan, dat als je als ouder veel nadruk legt op presteren, de schoolprestaties juist omlaaggaan! Zij toonde ook aan dat, wanneer je bij je kind nadruk legt op de ontwikkeling van hun sociale vaardigheden (i.p.v. schoolprestaties), hij/zij sociaal vaardiger wordt, minder vatbaar voor problemen wordt en dat de prestaties ook omhooggaan! Focus bij je verwachtingen dus op sociale vaardigheden i.p.v. prestaties en cijfers!

De laatste voorwaarde voor een positief effect van verwachtingen is: ‘pick your battles’. Als ouder ben je soms geneigd een soort plaatje in je hoofd te hebben van hoe je kind zou moeten ‘zijn’ of ‘worden’. Laat dit los. Te veel verwachtingen hebben van je kind werkt verstikkend. Daarnaast hoeft je kind niet ‘gefixt’ te worden, het is al ‘heel’ en goed zoals het is. Probeer een paar dingen over te brengen die jij belangrijk vindt in het leven en geniet van wat jouw kind je laat zien, spiegelt en leert. 

Conclusie over (hoge) verwachtingen hebben van je kind

Hoge verwachtingen hebben van je kind, kan leiden tot hoge(re) resultaten en uitkomsten, mits aan een aantal criteria wordt voldaan. Het kan ook leiden tot lagere resultaten en kies dus zorgvuldig waar je je op wilt focussen en hoe je die verwachtingen overbrengt op je kind.

Tot slot een quote van OMDENKEN:

JE BENT NIET GEMAAKT OM TE VOLDOEN AAN DE VERWACHTINGEN VAN ANDEREN, MAAR ANDEREN DUS OOK NIET OM TE VOLDOEN AAN DIE VAN JOU.

Dit artikel sluit aan bij mijn visie: ga voor verbinding en vertrouwen, i.p.v. verwachtingen en controle. Het is ook een onderwerp dat aan de orde komt bij de Academy. Mocht je meer willen weten over de Academy en wat het jou en indirect je kind kan brengen, kijk dan hier: https://www.vaardigeouders.nl/academy/