4 belangrijke inzichten om je kind te helpen motivatie terug te krijgen.
Zoals heel veel kinderen in deze tijd, heeft jouw kind misschien ook wel last van motivatieproblemen. Dit is heel logisch en normaal, dat snapt iedereen, maar wat kun jij als ouder daar nu mee? Hoe kun jij je kind het beste helpen?
Dat jouw kind in deze tijd minder gemotiveerd is voor school is zoals gezegd heel normaal. Waarschijnlijk had je dit intuïtief ook wel bedacht maar er is ook een heel logische psychologische verklaring voor.
Drie psychologische basisbehoeften voor motivatie
Voor een goede motivatie moet er in ieder geval aan drie psychologische basisbehoeften voldaan worden (zelfdeterminatietheorie, Deci & Ryan 1985, 2000):
- Verbondenheid met anderen (gezien worden, geaccepteerd worden, serieus genomen worden)
- Competentie (het gevoel de taken aan te kunnen, talenten gebruiken)
- Autonomie (zelf beslissingen kunnen en mogen nemen),
Een motivatiedip tijdens de lockdown is dus niet verwonderlijk. Er wordt immers aan in ieder geval 1 van de 3 psychologische basisbehoeften van motivatie in deze tijd niet of niet voldoende voldaan: verbinding met anderen.
Verbondenheid met anderen
Ik neem even aan dat je kind zich verbonden voelt met jou, maar de vraag is hoe het op dit moment staat met de verbondenheid met klasgenoten en docenten. Het kan niet anders of die is op dit moment een stuk minder dan normaal. Klasgenoten en docenten zien via een beeldscherm, niet tot weinig onderonsjes, minder grapjes en smalltalk, zorgen voor een fysieke en mentale afstand. Nu zal je misschien denken: “Wat meer focus op school & lesinhoud en minder op grapjes, kletsen tijdens de les, helpt juist voor de concentratie.” Nee, het is juist een voorwaarde voor motivatie (en dus ook concentratie) om écht contact te hebben met docenten, klasgenoten en vrienden.
Daarnaast is het ook nog eens zo dat juist in de pubertijd de sociale ontwikkeling enorm is. Daardoor is de impact van weinig contact met anderen nog veel groter voor pubers dan voor bijvoorbeeld volwassenen.
Competentie
De tweede psychologische behoefte: gevoel van competentie kan ook door het online thuisonderwijs ‘aangetast’ zijn. Misschien voelt je kind zich op dit moment een stuk minder competent dan normaal om de toetsen te maken doordat hij/zij de afgelopen tijd meer moeite had zich te concentreren of zich ertoe te zetten om huiswerk te maken. Daarnaast helpt het wijzen door veel mensen (in bijv. de media) op ‘achterstanden’ natuurlijk ook niet voor het zelfvertrouwen en het gevoel in staat te zijn om een klus te klaren.
De kans is dus groot, dat als de motivatie van je kind sinds de lockdown erop achteruit is gegaan, dat dat komt door 1 of beide bovengenoemde factoren (minder verbondenheid en/of minder gevoel van competentie).
Wat kun jij doen om de motivatie-dip te helpen verdwijnen of verminderen?
Goed nieuws: aan de eerste basisbehoefte, verbondenheid, zal vanzelf weer worden voldaan wanneer de scholen weer helemaal opengaan. Daardoor is de kans groot dat een groot deel van de motivatieproblemen vanzelf verdwijnt. Daar hoef jij weinig aan te doen.
Hoe zit het dan met de andere twee psychologische behoeften (autonomie en competentie) wanneer we uit de lockdown zijn? Zullen die ook weer ‘vanzelf’ verbeteren, wanneer daar een oorzaak lag van de motivatieproblemen? Dat valt te bezien.
Autonomie en gevoel van competentie worden in eerste instantie voor een groot deel bepaald door de omgeving van je kind en dus voor een groot deel door jou. Niet alleen tijdens de lockdown maar ook daarvoor. De mate van keuzevrijheid, controle, structuur, wordt thuis door jou (bewust of onbewust) bepaald.
Autonomie & competentie worden o.a. bepaald door mindset
Autonomie en gevoel van competentie worden ook bepaald door mindset. De mindset van je kind en zijn/haar omgeving (in de breedste zin van het woord: school, vrienden, broers/zussen, docenten, media) en vooral ook van jouw eigen mindset. Denken jij en je kind in achterstanden of in mogelijkheden? Kijk je naar wat er nog mist of wat nog kan komen? Hoe gaan jullie om met fouten maken? Maar ook: hoe gestrest raken jij en je kind van het mogelijke vooruitzicht dat je kind blijft zitten? Hoe gaan jullie om met achterstanden, dingen die nu niet door kunnen gaan, tegenslag?
Natuurlijk is het niet eenvoudig om een mindset en opvoedstijl te veranderen om je kind gemotiveerd te ‘krijgen’. Maar er zijn wel een aantal dingen die je kunt doen om je kind te stimuleren en vooruit te helpen.
Geef allereerst ruimte aan je kind om te praten over eventuele stress, concentratieproblemen, motivatieproblemen etc. Vraag naar hoe vrienden op de lockdown reageren. Ervaren zij dezelfde dingen als je kind? Zijn er meer manieren te bedenken hoe je erop kunt reageren? Erken waar je kind mee zit, maar bagatelliseer het niet. Door stress en problemen die je kind ervaart te ontkennen of weg te praten, schaad je het zelfvertrouwen (en dus competentiegevoel) van je kind.
Natuurlijk is deze tijd heel naar voor heel veel mensen en weet je nooit wat de toekomst ons gaat brengen. Maar focussen op wat je ergens van leert en hoe er misschien ook een paar (kleine) dingen zijn die deze tijd voor je kind oplevert maakt dat je kind veerkracht ontwikkelt. Denk ook eens na over je eigen stress en hoe je die misschien overbrengt op je kind.
Focus daarnaast altijd op het proces i.p.v. het resultaat. Daarmee bedoel ik: coach en begeleid je kind in zijn/haar ontwikkeling en niet op cijfers en schoolresultaten. Dit klinkt misschien vreemd, het cijfer laat toch zien wat je kind kan? En je zou niets liever willen dan dat je kind over gaat. Maar het is veel belangrijker hoe je kind aan het cijfer is gekomen dan wat voor cijfer het haalt. (Haalt je kind met niets doen een 8 of met heel hard werken een 5?) Geef daarom complimenten op inzet, aanpak, doorzettingsvermogen, reflectie en veerkracht en niet op goede cijfers.
Tegenwerken van motivatie
De derde psychologische basisbehoefte voor motivatie: autonomie, werk je tegen, wanneer je als ouder controlerend bezig bent. Wanneer je druk uitoefent op schoolprestaties. Hem/haar achter de broek aanzit en weinig keuzes biedt of ruimte voor eigen inbreng geeft.
Vraag jezelf eens af: heeft het tot nu toe wat opgeleverd (behalve een gestrest kind) wanneer je je kind sommeerde om huiswerk te maken, telefoon weg te leggen, zich goed te concentreren enz.? Of is het zo, dat als je er écht even bij stilstaat, je tot de conclusie komt dat je kind uiteindelijk zelf bepaalt of het huiswerk gemaakt en geleerd wordt (je kunt het niet in zijn/haar hoofd persen) ook al voer je nog zoveel controle uit. Ga dus niet pushen maar probeer (een beetje) los te laten!
Geef je kind dus autonomie en leer het zelfstandig keuzes te maken. Autonomie is niet hetzelfde als vrijheid en chaos. Autonomie is tot op zekere hoogte keuzevrijheid geven, liefst nét een beetje meer vrijheid dan je kind aankan. Dit vergt inzicht van jou in jezelf en je kind. Je kind zal dan gaan ‘vallen’ en fouten maken, maar dat moet! Zonder vallen leer je immers niet opstaan. Dán, op het moment dat je kind valt, leer je je kind dat vallen en fouten maken bij het leven hoort. En vooral leert jouw kind hoe hij/zij dan zelf opstaat, omkijkt (nadenkt) en weer doorgaat. Ook dat is mindset!
Conclusie
De conclusie: een deel van de motivatieproblemen zal vanzelf over gaan wanneer dingen weer normaal worden op school en voor het andere deel heb jij kansen en mogelijkheden om je kind te helpen.
Had je kind al last van motivatieproblemen vóór de lockdown, dan vereist dat waarschijnlijk (deels) een andere aanpak, afhankelijk van de oorzaak of oorzaken.
Tot slot nog 1 opmerking die misschien wat tegenstrijdig over kan komen na alles wat hiervoor gezegd is: hou het klein! Alles wat je aandacht geeft groeit…
Mocht je meer willen weten over motivatieproblemen en hoe je die kunt keren: kijk dan eens bij de oudercursus huiswerkbegeleiding en motivatie.